In 1952 sterft Maurice Beeckmans. Deze telg uit de grote adellijke familie Beeckmans-de Westmeerbeek is de laatste privéeigenaar van kasteel Ieperman. Hij is in 1920 eigenaar geworden van Ieperman en in de periode van 1920 tot 1952 staat het kasteel ook wel bekend als Hof van Beeckmans. Na de dood van Maurice Beeckmans koopt de Staat het kasteel en domein van 9 hectare om er een rijksschool op te richten.
De Belgische schoolstrijd
De jaren 50 van de vorige eeuw worden gekenmerkt door de Schoolstrijd. De eerste Schoolstrijd uit het laatste kwart van de 19de eeuw ging over het basisonderwijs, nu is de inzet het middelbaar onderwijs. Na de Tweede Wereldoorlog gaan steeds meer jongeren middelbaar onderwijs volgen. Zowel het vrij als het officieel onderwijs hebben echter een probleem. De vrije scholen worden niet gesubsidieerd en moeten derhalve een hoog inschrijvingsgeld vragen, terwijl het rijksonderwijs te weinig scholen heeft waarin middelbaar onderwijs wordt aangeboden. In combinatie met de toenemende verzuiling leidt dit tot de tweede Schoolstrijd, waarbij zowel katholieken als vrijzinnigen zoveel mogelijk jongeren aan hun zuilen proberen te binden door middel van het middelbaar onderwijs.
De verschillende regeringen proberen tijdens deze periode tegemoet te komen aan de eisen van hun zuil en onderwijsnet. In 1950 halen de christendemocraten een absolute meerderheid in Kamer en Senaat en kunnen een homogene CVP-PSC-regering vormen. Minister van Onderwijs Pierre Harmel komt tegemoet aan de eisen van het vrij onderwijs en de vrije middelbare scholen worden gesubsidieerd.
Initiatieven van het rijksonderwijs om nieuwe scholen op te richten worden echter onderworpen aan het advies van een paritair samengestelde commissie, waardoor het vrij onderwijs inspraak krijgt waar rijksscholen mogen opgericht worden.
Bij de verkiezingen van 1954 verliezen de christendemocraten hun absolute meerderheid en socialisten en liberalen behalen samen een meerderheid, wat leidt tot de paarse regering onder leiding van Achille Van Acker.
De nieuwe onderwijswet van de socialistische minister Leo Collard raakt niet aan de subsidiëring van het vrij onderwijs, maar schaft wel de paritaire commissies en bijgevolg ook de katholieke invloed op het rijksonderwijs af.
Uiteindelijk eindigt de Schoolstrijd in 1958 met het Schoolpact, waardoor de subsidiëring van het vrij onderwijs behouden blijft evenals de onafhankelijkheid van het rijksonderwijs, dat zijn achterstand in scholen mag inhalen.
De Wilrijkse schoolstrijd
In Wilrijk is in de jaren 50 een paars schepencollege aan de macht. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1952 wint de BSP twee zetels en breekt zo de absolute meerderheid van de CVP. De socialisten vormen samen met de liberalen het schepencollege, met de liberaal Karel Poma sr. als burgemeester. Poma wordt tevens schepen van Onderwijs.
Een van de programmapunten van de liberale partij tijdens de campagne van 1952 was de oprichting van een rijksmiddelbare school in Wilrijk. Het paarse schepencollege maakt van deze rijksschool een prioriteit, want het beseft dat dit absoluut moet gebeuren tijdens deze beleidsperiode.
Bovendien is het politieke klimaat zeer gunstig, gelet op de paarse regering Van Acker vanaf 1954 en de Wet Collard die voorziet in de oprichting van een groot aantal rijksmiddelbare scholen.
Op 18 januari 1955 deelt minister van Onderwijs Leo Collard aan het gemeentebestuur van Wilrijk zijn beslissing mee om in Wilrijk een rijksmiddelbare school op te richten. Op 4 februari 1955 besluit de gemeenteraad om in te gaan op het voorstel van de minister en om de gemeentelijke lagere jongensschool in de Heistraat af te staan aan de Staat.
De Wilrijkse katholieke gemeenschap staat op zijn achterste poten en organiseert protestmarsen en zwartevlaggenacties, want door de overdracht van de gemeentelijke lagere school verandert deze neutrale school in hun ogen in een vrijzinnige.
In april 1955 dienen de katholieken bij de gemeenteraad een collectief bezwaarschrift in aangaande de overdracht van de school. De Wilrijkse gemeenteraad verwerpt het bewaarschrift, met als extra argument dat de overdracht van de gemeenteschool aan de Staat grote financiële voordelen voor de gemeentebegroting heeft.
Daarmee is de soap echter nog niet ten einde, want vervolgens spreekt de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen, die een homogene CVP-samenstelling heeft, zich ongunstig uit over de gemeenteraadsbeslissing van Wilrijk.
Op 17 augustus 1955, twee weken voor de geplande opening van de rijksschool in Wilrijk, keurt provinciegouverneur De Clerck uiteindelijk de gemeenteraadsbeslissing goed, waardoor de overdracht van de gemeenteschool aan de Staat doorgang kan vinden.
Ondanks alle strubbelingen kan de Wilrijkse rijksschool toch van start gaan op 1 september 1955, met twee kleuterklassen, zes lagere meisjes- en zes lagere jongensklassen, aangevuld met drie klassen middelbaar onderwijs (1 moderne, 1 familiale en 1 technische).
De klassen krijgen een onderkomen in de voormalige gemeenteschool in de Heistraat en in het kasteel Ieperman. De Staat heeft dit hof van plaisantie en het bijbehorende domein gekocht van de erven van Maurice Beeckmans met het oog op de oprichting van de rijksschool. Na eeuwenlang als privéwoning of buitenverblijf gediend te hebben, krijgt het aloude kasteel nu een nieuwe invulling.
Uitbreiding en ondoordachte afbraak
Het spreekt voor zich dat het oude kasteel niet echt geschikt is om een school in onder te brengen. Er moeten heel wat aanpassingswerken gebeuren om het gebouw bruikbaar te maken als schoolgebouw.
Ook de orangerie en de paardenstal worden benut voor schooldoeleinden. De paardenstal wordt omgeturnd tot een provisoire turnzaal, waarbij zelfs de hengsels mee worden ingeschakeld.
De aangroei van het leerlingenaantal maakt al snel nieuwbouw noodzakelijk. In 1957 komen er reeds zogenaamde mobiele klassen, in 1961 wordt er aan de Doornstraat een kleuterafdeling opgetrokken en in 1965 komt er een PMS-centrum in een nieuwbouw op het domein.
In 1968 wordt er een nieuwbouw gerealiseerd in het park langs de vijver waar de technische afdeling voor meisjes (de “familiale”) en de refter worden ondergebracht.
In 1984 tot slot wordt de nieuwe basisschool aan de Kerkelei in gebruik genomen en verhuist deze (later omgedoopt tot Parkschool Ieperman) van de Heistraat naar de Kerkelei. Sindsdien zijn alle schoolactiviteiten van het gemeenschapsonderwijs gecentraliseerd in domein Ieperman.
Helaas gaat dergelijke expansie ook gepaard met afbraak, zeker in de jaren 60 van vorige eeuw. Het rijksonderwijs wil het kasteel en de orangerie afbreken om plaats te maken voor nieuwbouw. Maar de gemeente Wilrijk gaat dwarsliggen, burgemeester Kiebooms en de gemeenteraad verzetten zich tegen de sloop van het kastelencomplex. Uiteindelijk wordt een compromis gevonden tussen Staat en gemeente: het kasteel blijft behouden en wordt gerestaureerd, maar de orangerie wordt afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw met ateliers voor de technische afdeling.
Gelukkig staat het kasteel Ieperman dus nog steeds te pronken op de Bist, maar helaas is de orangerie wel weg. Nochtans werd de orangerie van Ieperman geprezen als een van de mooiste van de provincie Antwerpen.
Het kasteelgebouw zelf wordt thans niet meer door de Parkschool Ieperman benut maar wordt door het Gemeenschapsonderwijs verhuurd aan de Faculteit voor Godsdienstwetenschappen (FVG).
[text_block unique_id=”305525ed9c6313b541c4a305b5ce6a72″ text_advanced_styling=”{‹²›text‹²›:{‹²›google_font‹²›:true,‹²›subset‹²›:‹²›latin‹²›,‹²›variation‹²›:‹²›regular‹²›,‹²›family‹²›:‹²›Crimson Text‹²›,‹²›style‹²›:false,‹²›weight‹²›:false,‹²›size‹²›:‹²›19‹²›,‹²›line-height‹²›:‹²›32‹²›,‹²›letter-spacing‹²›:‹²›0‹²›,‹²›color-palette‹²›:{‹²›id‹²›:‹²›color_1‹²›,‹²›color‹²›:‹²›‹²›},‹²›is_saved‹²›:true}}” text=”‹¨›p‹˜›‹¨›strong‹˜›Parkscholen‹¨›br /‹˜›‹¨›/strong‹˜›Ieperman is niet het enige hof van plaisantie dat werd omgevormd tot een school. In Wilrijk herbergt het Valaarhof of Berkenrijs nu een steinerschool. Het kasteel en domein worden in 1976 aangekocht door de gemeente Wilrijk, die het kasteel ter beschikking stelt voor de Lohrangrin Rudolf Steiner School. In Kapellen koopt het rijksonderwijs in 1946 het Irishof. Na de nodige aanpassingen wordt in het grote cottagegebouw een koninklijk atheneum ondergebracht en nog steeds wordt in het voormalige hof van plaisantie les gegeven. En het Groenendaalcollege in Merksem is gevestigd in het domein van het kasteel Groenendael, een domein dat in 1924 wordt aangekocht door het Sint-Jan-Bergmanscollege. In Hove is in het kasteel Cappenberg langs de Mortselsesteenweg sinds 1972, Ritmica, school voor buitengewoon onderwijs, ondergebracht.‹¨›/p‹˜›‹¨›p‹˜›Dit zijn trouwens slechts enkele voorbeelden, want kasteeldomeinen zijn steeds aantrekkelijk geweest om scholen en ook zorginstellingen te vestigen. Naar een reden moet niet ver gezocht worden, het park biedt ruimte en rust en leent zich uitstekend voor buitenactiviteiten en bovendien kan de ruimte op het domein benut worden indien er een uitbreiding moet komen.‹¨›/p‹˜›” animation_group=”{‹²›selected‹²›:‹²›no‹²›,‹²›yes‹²›:{‹²›animation‹²›:{‹²›animation‹²›:‹²›fadeInUp‹²›,‹²›delay‹²›:‹²›200‹²›}}}” responsive=”{‹²›desktop_display‹²›:{‹²›selected‹²›:‹²›yes‹²›},‹²›tablet_landscape_display‹²›:{‹²›selected‹²›:‹²›yes‹²›},‹²›tablet_display‹²›:{‹²›selected‹²›:‹²›yes‹²›},‹²›smartphone_display‹²›:{‹²›selected‹²›:‹²›yes‹²›}}” class=”” __fw_editor_shortcodes_id=”52c2a389a26930aa774b278111bb1422″ _array_keys=”{‹²›text_advanced_styling‹²›:‹²›text_advanced_styling‹²›,‹²›animation_group‹²›:‹²›animation_group‹²›,‹²›responsive‹²›:‹²›responsive‹²›}” _fw_coder=”aggressive”][/text_block]Bronnen:
De geschiedenis van België na 1945, Els Witte en Alain Meynen, 2006.
Geschiedenis van Wilrijk, Prof. Dr. R. Van Passen, Gemeentebestuur Wilrijk, 1982
Burgemeester Karel Poma: een politieke laatbloeier, Gilbert Van Nuffel, Kring voor Heemkunde Wilrica, 2013
De Bist, een plein vol herinneringen, Hugo Cassauwers, Réginald Schuerwegen, Jozef Verstappen en Johan Pieraerts; Kring voor Heemkunde Wilrica, 2007
Hoven van Plaisantie in de provincie Antwerpen, olv Roland Baetens, 2013
De gemeentelijke jongensschool in de Heistraat werd in 1955 een gemengde rijksschool.
De orangerie van domein Ieperman (rechts) ging voor de bijl voor nieuwe schoolgebouwen